Patron Szkoły Podstawowej

Konstytucja 3 maja

Konstytucja 3 maja, właśc. Ustawa Rządowa z dnia 3 maja – uchwalona 3 maja 1791 roku.

Ustawa regulująca ustrój prawny Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Powszechnie przyjmuje się, że Konstytucja 3 maja była pierwszą w Europie i drugą na świecie (po konstytucji amerykańskiej z 1787 r.) nowoczesną, spisaną konstytucją.

Czas obowiązywania Konstytucji

Konstytucja została formalnie wpisana do akt grodzkich Warszawy 5 maja 1791 i od tego momentu faktycznie weszła w życie.

Konstytucja przestała w praktyce obowiązywać (straciła znaczenie) 24 lipca 1792 roku (w momencie przystąpienia króla Stanisława Augusta Poniatowskiego do konfederacji targowickiej) – czyli po nieco ponad 14 miesiącach, w ciągu których Sejm Czteroletni uchwalił szereg ustaw szczegółowych, będących rozwinięciem jej postanowień. Przestała natomiast być obowiązującym aktem prawnym (została derogowana) 23 listopada 1793 roku. Sejm grodzieński uznał wtedy Sejm Czteroletni za niebyły i uchylił wszystkie ustanowione na nim akty prawne.

Sytuacja polityczna Polski w XVIII wieku

1764 r. - elekcja Stanisława Augusta Poniatowskiego
1772 r.- I rozbiór Polski
1788 r. –początek obrad Sejmu Wielkiego (Czteroletniego)
1791 r.- uchwalenie Konstytucji 3 maja
1792 r. –konfederacja targowicka; wojna w obronie Konstytucji
1793 r. – II rozbiór Polski
1794 r. – insurekcja kościuszkowska
1795 r. – III rozbiór Polski; upadek Rzeczypospolitej

http://wlaczpolske.pl/index.php?etap=10&i=1243

Herb Rzeczypospolitej Obojga Narodów

https://www.google.com/searchq=herb+rzeczypospolitej+obojga+narod%C3%B3w&tbm=isch&ved=2ahUKEwiZg_Kt4K3wAhXTtqQKHSmnCgQQ2

TWÓRCY KONSTYTUCJI 3 MAJA

Król Stanisław August Poniatowski

https://www.google.com/searchq=stanis%C5%82aw+august+poniatowski&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwiX17bE3q3wAhVCg_0HHW9gBccQ_AUoAXoECAEQAw&biw=1366&bih=625#imgrc=84J2AzrbX27hNM

Marszałek Sejmu Wielkiego Stanisław Małachowski

https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Plik:Stanis%C5%82aw_Ma%C5%82achowski_by_Peszka.PNG

https://www.google.com/search?q=ignacy+potocki&tbm=isch&ved=2ahUKEwj8iarM3q3wAhXWuKQKHWjLAboQ2

Ignacy Potocki

https://www.google.com/search?q=hugo+ko%C5%82%C4%85taj&tbm=isch&ved=2ahUKEwjx8MK2363wAhUQP-wKHdKmA-EQ2

Hugo Kołłątaj

Przeciwnicy uchwalenia konstytucji

Franciszek Ksawery Branicki

https://www.google.com/search?q=Franciszek+Ksawery+Branicki&tbm=isch&ved=2ahUKEwiM6MzH363wAhWZ76QKHYsBB-8Q2-

Seweryn Rzewuski

https://www.google.com/search?q=seweryn+rzewuski&tbm=isch&ved=2ahUKEwjc-quV4K3wAhWChqQKHWj3AicQ2

Postanowienia Konstytucji 3 maja

Ustanowienie katolicyzmu jako religii panującej, przy równoczesnym zachowaniu tolerancji religijnej i wolności wyznania.
Zmiana ustroju państwowego na monarchię konstytucyjną.
Zniesienie:
- liberum veto; uchwały tworzone przez Izbę poselską miały przechodzić większością głosów,
- podziału Rzeczpospolitejna Koronę i Wielkie Księstwo Litewskie (zaciśnięcie więzi),
- wolnej elekcji;po śmierci Stanisława Augusta Poniatowskiego tron miał należeć do władców z dynastii saskiej.
Zakazano zawiązywania konfederacji.
Zakazano posiadania prywatnych wojsk.
Sejm miał być zwoływany co 2 lata. Długość trwania miała wynosić 70 dni z możliwością przedłużenia do 100 dni.
Co 25 lat miał się zwoływać sejm dla poprawy konstytucji, tzw. sejm konstytucyjny, który posiadał prawo zmiany dokumentu państwowego. Żaden inny sejm miał nie posiadać tego przywileju.
Dopuszczenie mieszczan do urzędów w państwie i zezwolenie im na nabywanie majątków ziemskich (do tej pory było to zastrzeżone dla szlachty).
Obiecano wziąć chłopów pod opiekę państwa i prawa.

Na mocy Konstytucji nastąpił podział władzy na :

władzę ustawodawczą:
- izba poselska (204 posłów wybieranych przez szlachtę na dwuletnią kadencję),
- posłów wybierano tylko spośród szlachty posiadającej majątek ziemski,
- senat (132 senatorów, wyżsi urzędnicy: wojewodowie, kasztelanowie i biskupi, posiadał prawo weta w stosunku do ustaw izby poselskiej).
władzę wykonawczą:
- król
- Straż Praw, w skład której wchodzili:
  - Król (przewodniczący),
  - prymas (przewodniczący KEN i głowa Kościoła w państwie),
  - 5 ministrów wybieranych przez władcę i kontrolowanych przez sejm,
  - następca tronu (bez prawa głosu),
  - Marszałek Sejmu (bez prawa głosu)
- władzę sądowniczą:
  - Trybunał Koronny wciąż pozostał najważniejszym organem sądowniczym
  - Sądy oddzielne dla stanów:
    - Ziemski – dla szlachty.
    - Miejski – dla mieszczan.
    - Referendarski – dla chłopów.